Czytano: 74

Kask ochronny jako element środków ochrony indywidualnej

Kask ochronny stanowi podstawowy element wyposażenia pracownika wszędzie tam, gdzie istnieje ryzyko urazu głowy. Należy do środków ochrony indywidualnej (ŚOI) i jest stosowany na wielu stanowiskach pracy, na których ze względu na warunki lub charakter wykonywanych zadań może dojść do zagrożenia zdrowia lub życia.

Kaski ochronne wykorzystywane są przede wszystkim na budowach, w magazynach, kopalniach oraz w innych miejscach, gdzie może dojść do upadku przedmiotów z wysokości lub uderzenia głową o twarde powierzchnie. Stosuje się je również w niektórych miejscach turystycznych, takich jak Sztolnia Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach czy Wodospad Kamieńczyka w pobliżu Szklarskiej Poręby, a także podczas aktywności rekreacyjnych, np. w parkach linowych.

Zgodnie z przepisami, każdy pracownik wykonujący pracę w warunkach zagrożenia powinien zostać wyposażony przez pracodawcę w odpowiedni kask ochronny. Oprócz zapewnienia ŚOI, do obowiązków pracodawcy należy również przeszkolenie pracowników w zakresie BHP oraz stały nadzór nad bezpieczeństwem pracy. Ocena ryzyka zawodowego powinna być przeprowadzana na podstawie tzw. „fotografii dnia roboczego” z zastosowaniem metod Lehmanna oraz OWAS.

Podstawa prawna

Stosowanie środków ochrony indywidualnej i zbiorowej reguluje Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 1997, Nr 129, poz. 844). Zgodnie z tym dokumentem, środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane wtedy, gdy nie ma możliwości uniknięcia zagrożeń lub ich wystarczającego ograniczenia przy użyciu środków ochrony zbiorowej.

Rodzaje środków ochrony

  • Środki ochrony zbiorowej – chronią jednocześnie większą liczbę osób przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy (np. balustrady, siatki ochronne).

  • Środki ochrony indywidualnej – chronią konkretnego pracownika i obejmują m.in.: odzież roboczą, obuwie ochronne, szelki do prac na wysokościach, karabińczyki, maseczki jednorazowe czy właśnie kaski ochronne.

 

Środki ochrony indywidualnej a bezpieczeństwo pracowników

Pracodawca ma obowiązek podejmowania działań w celu eliminowania zagrożeń związanych z wykonywaną pracą. Jeśli całkowite ich usunięcie nie jest możliwe, należy dążyć do ich maksymalnego ograniczenia. W tym celu konieczne jest m.in. zapewnienie odpowiedniej organizacji pracy, zastosowanie oznaczeń, sygnałów oraz komunikatów zgodnych z wymaganiami określonymi w załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów BHP (Dz. U. 1997, Nr 129, poz. 844).

Kiedy stosuje się środki ochrony indywidualnej (ŚOI)?

Środki ochrony indywidualnej należy stosować w sytuacjach, gdy zagrożeń nie da się całkowicie wyeliminować innymi metodami – np. poprzez środki ochrony zbiorowej. Szczegółowe zasady ich używania określa załącznik nr 2 do wspomnianego rozporządzenia. W tabeli nr 2 tego załącznika znajduje się wykaz prac, które zobowiązują:

  • pracodawcę – do dostarczenia odpowiednich ŚOI (w tym kasków ochronnych),

  • pracownika – do ich stosowania w czasie wykonywania pracy.

Kiedy należy stosować kask ochronny?

Chociaż tabela nr 2 załącznika nr 2 wskazuje konkretne stanowiska, gdzie stosowanie kasków ochronnych jest obowiązkowe, lista ta nie jest zamknięta. Pracodawca ma prawo – na podstawie analizy warunków pracy i identyfikacji zagrożeń – rozszerzyć obowiązek noszenia kasków ochronnych również na inne stanowiska niż te wymienione w przepisach.

Przykładowe sytuacje, w których stosowanie kasku jest obowiązkowe:

  • Prace budowlane, w szczególności:

    • na rusztowaniach lub w ich sąsiedztwie,

    • przy wznoszeniu i demontażu szalunków,

    • podczas robót instalacyjnych, montażowych i rozbiórkowych.

  • Prace na:

    • mostach, konstrukcjach stalowych, wieżach, masztach,

    • stalowych konstrukcjach hydraulicznych,

    • wielkich piecach, walcowniach, stalowniach, zbiornikach i rurociągach,

    • stacjach energetycznych,

    • instalacjach i kotłach przemysłowych.

  • Roboty:

    • ziemne i skalne (w rowach, wykopach, tunelach, szybach),

    • podziemne (w wyrobiskach górniczych i kopalniach odkrywkowych).

  • Prace:

    • z wykorzystaniem materiałów wybuchowych,

    • przy wielkich piecach, w kuźniach, odlewniach metali, zakładach przeróbki rud.

  • Prace w pobliżu:

    • dźwigów, podnośników i innych urządzeń do podnoszenia,

    • torów kolejowych (prace manewrowe),

    • piecach przemysłowych,

    • stoczniach okrętowych.

 

Obowiązek stosowania hełmu ochronnego

Podsumowując, kask ochronny (hełm BHP) jest obowiązkowym środkiem ochrony indywidualnej wszędzie tam, gdzie istnieje ryzyko urazu głowy. Zagrożenia te mogą wynikać zarówno z:

  • uderzenia spadającym przedmiotem,

  • zderzenia z nisko umieszczonym elementem konstrukcji lub maszyną,

  • upadku z wysokości.

Z tego względu obowiązek noszenia kasku dotyczy m.in. pracowników:

  • poruszających się w niskich pomieszczeniach, tunelach i korytarzach,

  • obsługujących maszyny i urządzenia w pobliżu nisko osadzonych elementów konstrukcyjnych,

  • pracujących w magazynach wysokiego składowania,

  • wykonujących prace na wysokości, np. na wieżach, masztach, czy podczas wycinki drzew z użyciem technik alpinistycznych.

Hełmy ochronne są również niezbędne w miejscach, gdzie pracownik może być narażony na:

  • odpryski stopionego metalu,

  • wybuchy lub inne nagłe, gwałtowne zdarzenia mechaniczne i termiczne.

W takich sytuacjach stosowanie hełmu nie jest tylko kwestią przestrzegania przepisów – to podstawowy środek zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony życia pracowników.