Czytano: 12

Dodatkowy urlop dla rodziców wcześniaków

Nowe przepisy dla rodziców wcześniaków i dzieci hospitalizowanych po urodzeniu — więcej czasu na bliskość i wspólne bycie razem

Narodziny dziecka to moment niezwykle ważny, pełen silnych emocji – radości, nadziei, ale i lęków. Gdy wszystko przebiega zgodnie z planem, rodzice mogą od razu skupić się na budowaniu więzi z nowo narodzonym członkiem rodziny. Niestety, nie zawsze tak się dzieje.

Każdego roku w Polsce rodzi się około 25–30 tysięcy wcześniaków. Część z nich przychodzi na świat zbyt wcześnie, by mogły od razu opuścić szpital. Inne – choć urodzone o czasie – zmagają się z poważnymi komplikacjami zdrowotnymi wymagającymi hospitalizacji. Ich rodzice zamiast domowego zacisza i wspólnych chwil z dzieckiem, tygodniami przebywają przy inkubatorach i oddziałach intensywnej terapii noworodków, drżąc o każdy oddech maleństwa.

Dotychczas prawo nie przewidywało dla nich żadnego wsparcia w postaci dodatkowego czasu urlopowego. Czas spędzony w szpitalu był wliczany do podstawowego urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego, co oznaczało, że gdy dziecko wreszcie wracało do domu, często kończył się już czas wolny przysługujący rodzicom.

Zmiana, która daje oddech

Dzięki współpracy środowiska rodziców wcześniaków, lekarzy neonatologów i organizacji społecznych skupionych w Koalicji dla Wcześniaka, wspólnie z Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, udało się opracować ustawę, która wprowadza długo oczekiwane rozwiązanie.

Od 19 marca 2025 roku rodzice, których dzieci przyszły na świat przedwcześnie lub z powodów zdrowotnych zostały po narodzinach w szpitalu, mogą skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, którego celem jest rekompensata za czas spędzony na szpitalnym oddziale i umożliwienie spokojnego przeżywania pierwszych tygodni wspólnego życia w domu.

Minister Agnieszka Dziemianowicz-Bąk podczas ogłoszenia ustawy powiedziała:

„Oddajemy rodzicom to, co w tym szczególnym czasie jest najcenniejsze – czas z ich dzieckiem. Do tej pory ten czas był im niejako odbierany. Teraz chcemy, by każda mama i każdy tata wcześniaka lub chorego noworodka mogli w pełni przeżyć rodzicielstwo – nie tylko w cieniu stresu i niepewności w szpitalu, ale też w atmosferze bliskości w domowym otoczeniu.”

Na czym polega nowe rozwiązanie?

Nowa ustawa przewiduje dodatkowy urlop macierzyński, który przyznawany jest na wniosek rodziców i zależny od okoliczności narodzin oraz długości hospitalizacji dziecka.

✅ Komu przysługuje dodatkowy urlop?

  • Matkom biologicznym,

  • Ojcom,

  • Rodzicom adopcyjnym,

  • Rodzicom zastępczym i opiekunom prawnym – o ile spełniają warunki korzystania z urlopu macierzyńskiego.

✅ Jak długo trwa dodatkowy urlop?

W zależności od tygodnia ciąży, w którym dziecko przyszło na świat, jego masy urodzeniowej oraz długości pobytu w szpitalu, przysługują następujące warianty:

  • Do 15 tygodni dodatkowego urlopu – jeśli dziecko:

    • urodziło się przed 28. tygodniem ciąży, lub

    • ważyło 1000 g lub mniej przy urodzeniu;

  • Do 8 tygodni dodatkowego urlopu – jeśli dziecko:

    • urodziło się po 28. a przed 37. tygodniem ciąży z masą powyżej 1000 g, lub

    • urodziło się w terminie, ale wymagało dłuższego pobytu w szpitalu;

  • Co więcej, za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu przysługuje 1 tydzień dodatkowego urlopu.

✅ Inne zasady:

  • Dodatkowy urlop jest udzielany jednorazowo – nie można go rozłożyć na części,

  • Zasiłek za czas dodatkowego urlopu wynosi 100% podstawy wymiaru, jak w przypadku klasycznego urlopu macierzyńskiego,

  • Urlop przyznawany jest na wniosek – rodzice sami decydują, czy chcą z niego skorzystać.

✅ Co trzeba zrobić, żeby otrzymać urlop?

Aby móc skorzystać z tego wsparcia, należy:

  1. Złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego,

  2. Dołączyć zaświadczenie ze szpitala, potwierdzające:

    • długość hospitalizacji noworodka,

    • tydzień ciąży, w którym nastąpił poród,

    • masę urodzeniową dziecka.

Przepisy przejściowe – kto może skorzystać?

Nowe przepisy obejmują również rodziców, którzy w dniu wejścia ustawy w życie:

  • już korzystają z urlopu macierzyńskiego,

  • lub są uprawnieni do jego rozpoczęcia.

To oznacza, że wsparcie otrzymają także osoby, które są w trakcie korzystania z podstawowego urlopu, jeśli ich dziecko spełnia kryteria ustawowe.

Dlaczego to ważne?

Pierwsze tygodnie życia wcześniaka lub chorego noworodka są nie tylko kluczowe dla jego zdrowia, ale również dla budowania więzi z rodzicami. Psycholodzy i neonatolodzy od lat alarmowali, że kontakt skóra do skóry, wspólne przebywanie, czytanie dziecku i trzymanie za rękę w inkubatorze to nie tylko emocjonalne wsparcie, ale realnie wpływa na rozwój neurologiczny i zdrowotny dziecka.

Umożliwienie rodzicom odzyskania tego utraconego czasu, już po wyjściu dziecka ze szpitala, jest nie tylko gestem solidarności, ale i inwestycją w przyszłość całej rodziny.