Czytano: 24

Osoby z niepełnosprawnościami w pracy – wymogi organizacyjne dla pracodawcy

Włączanie osób z niepełnosprawnościami do zespołów pracowniczych to coraz częstszy i potrzebny trend w nowoczesnych organizacjach. To nie tylko obowiązek wynikający z przepisów prawa, ale także wyraz odpowiedzialności społecznej i świadomego podejścia do zarządzania zasobami ludzkimi. Warto jednak pamiętać, że zatrudnienie pracownika z niepełnosprawnością wiąże się z koniecznością spełnienia konkretnych wymogów organizacyjnych, technicznych i kadrowych.

Poniżej omawiamy kluczowe aspekty, które powinien wziąć pod uwagę każdy pracodawca zatrudniający osoby z niepełnosprawnościami.

1. Dostosowanie stanowiska pracy do potrzeb osoby z niepełnosprawnością

Pracodawca jest zobowiązany do tworzenia warunków pracy adekwatnych do rodzaju i stopnia niepełnosprawności pracownika. Chodzi tu o realne dostosowanie miejsca pracy – nie tylko fizyczne, ale również organizacyjne.

Przykłady dostosowania:

  • Dla osób poruszających się na wózku: biurko o regulowanej wysokości, odpowiednia przestrzeń manewrowa, toaleta bez barier, dostępność windy i podjazdów.

  • Dla osób z dysfunkcją wzroku: oprogramowanie wspomagające, klawiatury brajlowskie, opisy głosowe lub kontrastowe oznaczenia w miejscu pracy.

  • Dla osób niesłyszących: komunikacja mailowa lub pisemna, dostęp do tłumacza PJM (polskiego języka migowego), pętle indukcyjne.

To pracodawca, nie pracownik, ma obowiązek zaproponować konkretne rozwiązania i – jeśli to możliwe – sfinansować ich wdrożenie (często z pomocą dofinansowań z PFRON lub urzędów pracy).

2. Czas pracy – skrócony wymiar dla osób z orzeczeniem

Zgodnie z przepisami, osoby z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności mogą pracować:

  • maksymalnie 7 godzin dziennie,

  • i 35 godzin tygodniowo,

bez obniżenia wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę.

Wyjątek: jeżeli lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne lub lekarz sprawujący opiekę nad pracownikiem wyrazi zgodę – taka osoba może pracować w pełnym wymiarze czasu pracy.

3. Dodatkowa przerwa i czas na rehabilitację

Osoby z niepełnosprawnością (znaczny lub umiarkowany stopień) mają prawo do:

  • dodatkowej 15-minutowej przerwy w pracy, która może być przeznaczona na odpoczynek lub gimnastykę usprawniającą – i jest wliczana do czasu pracy,

  • zwolnień z pracy na zabiegi lecznicze, rehabilitacyjne lub konsultacje lekarskie, jeśli są one związane z niepełnosprawnością – za okazaniem odpowiedniego zaświadczenia.

 

4. Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego

Po przepracowaniu co najmniej roku od dnia uzyskania orzeczenia o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, pracownikowi przysługuje:

  • 10 dodatkowych dni urlopu wypoczynkowego rocznie.

Warto zaznaczyć, że dodatkowy urlop nie przysługuje osobom z lekkim stopniem niepełnosprawności.

5. Ewakuacja i bezpieczeństwo osób z niepełnosprawnościami

Pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne warunki ewakuacji osobom z niepełnosprawnościami. Oznacza to m.in.:

  • przeszkolenie zespołu w zakresie pomocy osobom z ograniczoną mobilnością podczas ewakuacji,

  • opracowanie indywidualnych planów ewakuacyjnych (PEEP – Personal Emergency Evacuation Plan),

  • zapewnienie odpowiedniego oznakowania i dostępności dróg ewakuacyjnych,

  • użycie dźwiękowo-wizualnych systemów alarmowych.

 

6. Szkolenie BHP – dostosowane do potrzeb

Każdy pracownik musi odbyć szkolenie BHP. W przypadku osób z niepełnosprawnością ważne jest:

  • dostosowanie materiałów dydaktycznych (np. audiodeskrypcja, PJM, język uproszczony),

  • zapewnienie dostępności fizycznej do miejsca szkolenia lub jego realizacja w formie online,

  • wzięcie pod uwagę ograniczeń percepcyjnych lub fizycznych w czasie instruktażu.

 

7. Wsparcie finansowe i dofinansowania

Pracodawcy mogą uzyskać dofinansowanie z PFRON (Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych) m.in. na:

  • przystosowanie stanowiska pracy,

  • zakup sprzętu wspomagającego,

  • pokrycie kosztów szkoleń,

  • refundację wynagrodzenia pracownika.

Aby z nich skorzystać, należy spełnić określone warunki formalne i złożyć wniosek w odpowiednim czasie.

8. Przepisy i obowiązki formalne

Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami reguluje kilka aktów prawnych, w tym:

  • Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,

  • Kodeks pracy,

  • Ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami,

  • Rozporządzenia wykonawcze dotyczące BHP, PPOŻ i przepisów sanitarnych.

 

Podsumowanie

Zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością to nie tylko wypełnienie obowiązku prawnego, ale też szansa na wzbogacenie zespołu o wartościowego, lojalnego i zmotywowanego pracownika. Wymogi organizacyjne – choć mogą wymagać pewnego zaangażowania – są dziś łatwiejsze do spełnienia niż kiedykolwiek wcześniej. Dzięki dostępnym dofinansowaniom, nowym technologiom i coraz większej wiedzy na temat dostępności, można tworzyć środowisko pracy przyjazne dla wszystkich.

Dostosowanie to nie przywilej – to standard, który każda nowoczesna firma powinna realizować.